Η Ιστορία του Χριστόψωμου ανα περιοχή
Γύρω από το χριστόψωμο υπάρχουν και άλλες παραδόσεις. Αναφέρονται στην ενότητα της Εκκλησίας και των λαών, με συμβολικό πρότυπο την ένωση των κόκκων του σίτου σ΄ ένα ψωμί.
Σύμφωνα με τις παραδόσεις αυτές τις μέρες οι νοικοκυρές ανά την Ελλάδα ετοιμάζουν το Χριστόψωμο μαζί με τις υπόλοιπες χριστουγεννιάτικες συνταγές.
Ποια ιστορία έχει το Χριστόψωμο
Την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης έπαιρνε το χριστόψωμο, το σταύρωνε, το έκοβε και το μοίραζε σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονταν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι.
Όπως ο Χριστός έδωσε τον άρτον της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του.
Γύρω από το χριστόψωμο υπάρχουν και άλλες παραδόσεις. Αναφέρονται στην ενότητα της Εκκλησίας και των λαών, με συμβολικό πρότυπο την ένωση των κόκκων του σίτου σ΄ ένα ψωμί.
Οι λαοί κάποτε θα ενωθούν μ’ ένα ποιμένα, τον Χριστό.
Στη μέση της επιφάνειας του χριστόψωμου σχηματίζουν με ζυμάρι το σημείο τού σταυρού και στις άκρες του τοποθετούν αμύγδαλα και καρύδια, που αποτελούν σύμβολα πλούσιας παραγωγής. Η διακόσμησή του καθορίζεται ακόμη και από το επάγγελμα τού νοικοκύρη. Έτσι, αν αυτός είναι γεωργός ή τσοπάνης, στο χριστόψωμο σχηματίζουν βόδια και αλέτρι ή πρόβατα και κατσίκια. Σε μερικά μέρη μέσα στο ζυμάρι βάζουν κι ένα νόμισμα ή κάποιο άλλο σημάδι, για να φανεί, κατά το μοίρασμα, ο τυχερός τού σπιτιού.
Στη Μάνη
Κάθε οικογένεια στο φούρνο του σπιτιού «ρίχνει» τα χριστόψωμα, για να τα κόψει στο τραπέζι των Χριστουγέννων ο οικοδεσπότης σταυρώνοντάς τα, και ευχόμενος «Χρόνια πολλά και του χρόνου». Τα χριστόψωμα κατασκευάζονται όπως το ψωμί, μόνο που στολίζονται με σταυρούς και ποικίλα στολίδια ανάλογα με την καλαισθησία της νοικοκυράς.
Στη Σπάρτη
Στη Σπάρτη, σε κάθε σπίτι, δυο τρεις μέρες πριν, ζυμώνουν 1 – 15 καρβέλια ψωμί. Το ένα, που το τρώνε ανήμερα των Χριστουγέννων, είναι το ψωμί του Χριστού και το πλάθουν σε σχήμα σταυρού από ζύμη. Τα’ άλλα χριστόψωμα τα κάνουν με μύγδαλα και καρύδια.
Οι Σαρακατσάνοι
Οι τσοπάνηδες φτιάχνουν δύο χριστόψωμα. Το πρώτο, το καλύτερο και με τα πιο πολλά κεντίδια, είναι για το Χριστό «για να τους φυλάει και να τους βλογάει». Πάνω του σκαλίζουν ένα μεγάλο σταυρό – φεγγάρι με πέντε λουλούδια.
Το δεύτερο, η τρανή Χριστοκουλούρα ή Ψωμί του Χριστού, είναι για τα πρόβατα. Έτσι τα τιμά ο βοσκός και τα βλογά ο Χριστός. Στη Χριστοκουλούρα παριστάνεται με ζύμη, όλη η ζωή της στάνης, δηλαδή η μάντρα, τα πρόβατα, οι βοσκοί κ.λ.π.
Στην Κεφαλονιά
Χαρακτηριστική είναι μια κεφαλλονίτικη συνήθεια. Όλο το σόι συγκεντρώνεται στο σπίτι του πιο ηλικιωμένου. Στο πάτωμα τοποθετούν τρία δαυλιά «χιαστί» και πάνω τους βάνουν την «κουλούρα».
Όλοι κάνουν ένα κλοιό γύρω ακουμπώντας καθένας με το δεξί του χέρι την κουλούρα. Ύστερα ο νοικοκύρης ψάλλει το «Η γέννησή σου Χριστέ ο Θεός …;» και ρίχνει λάδι στα δαυλιά, βάζοντάς τα στη φωτιά. Μετά κόβει την κουλούρα, τη μοιράζει και δειπνούν όλοι μαζί.
Στην Κρήτη
Το χριστουγεννιάτικο ψωμί το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή. Η ετοιμασία του είναι ολόκληρη ιεροτελεστία: χρησιμοποιούν ακριβά υλικά, ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα, γαρίφαλα και καθώς ζυμώνουν λένε: «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει.»
Όταν πλάσουν το ζυμάρι, παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα, ενώ με την υπόλοιπη φτιάχνουν ένα σταυρό με λωρίδες και τον τοποθετούν πάνω στο ψωμί. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι και στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια , φύλλα, καρπούς, πουλάκια.
Στα Δωδεκάνησα
Tο χριστόψωμο στολίζεται με ένα σταυρό και όταν το κόβουν ανήμερα Χριστούγεννα το μοιράζουν σε φτωχούς και μοναχικούς. Κατά τόπους λοιπόν το φτιάχνουν σε διάφορες μορφές και έχει πολλές ονομασίες όπως: «το ψωμί του Χριστού», «Σταυροί», «βλάχες » κ.ά.»
Τα χριστόψωμα αποτελούν το βασικό ψωμί των Χριστουγέννων και το ευλογημένο, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του.
Συνταγή
Υλικά:
- 500 γρ. αλεύρι κίτρινο
- 250 γρ. αλεύρι άσπρο
- 1 φακελάκι ξηρή μαγιά
- 1 κοφτή κουταλιά της σούπας αλάτι
- ½ φλυτζάνι ελαιόλαδο
- 1 φλυτζάνι σταφίδα μαύρη
- ½ φλυτζάνι αμυγδαλόψιχα
- 1 φλυτζάνι καρυδόψιχα
- 1 κουταλάκι κανέλα
- 1 κουταλάκι γαρύφαλλο
- ½ κουταλάκι κάρδαμο
- Σουσάμι
Εκτέλεση:
- Μέσα σε λεκάνη για ζύμωμα, κοσκινίζουμε τα αλεύρια και προσθέτουμε το αλάτι, τη μαγιά, την κανέλα, τα γαρύφαλλα και το κάρδαμο.
- Με χλιαρό νερό, ζυμώνουμε καλά και στο τέλος κρατάμε στην άκρη ένα μεγάλο κομμάτι ζύμης σαν γροθιά. Μέσα στην υπόλοιπη ζύμη, προσθέτουμε το λάδι, τις σταφίδες, τα καρύδια και τα αμύγδαλα που έχουμε κόψει με το μαχαίρι.
- Όταν τελειώσει το ζύμωμα, πλάθουμε το ψωμί σε στρογγυλό καρβέλι και το βάζουμε σε στρογγυλό ταψί. Παίρνουμε το ζυμάρι που φυλάξαμε και με αυτό πλάθουμε δύο κορδόνια, με τα οποία φτιάχνουμε έναν ισοσκελή μεγάλο σταυρό στην επιφάνεια του καρβελιού.
- Αλείφουμε το ψωμί με χλιαρό νερό και πασπαλίζουμε με μπόλικο σουσάμι. Στη συνέχεια, σκεπάζουμε το καρβέλι και το βάζουμε σε μια ζεστή γωνιά για να ανέβει.
- Όταν είναι έτοιμο το βάζουμε να ψηθεί, σε προθερμασμένο φούρνο στους 175 βαθμούς για μία ώρα περίπου.
Καλή Επιτυχία και Καλές Γιορτές!
Η Μοναστηριακή Συνταγή για το χριστόψωμο, αναρτήθηκε αρχικά από την ιστοσελίδα monastiriaka.gr. Επισκεφτείτε την σελίδα μας Νέα & Συνταγές, στην Κατηγορία “Περί Γεύσεων” και Ανακαλύψτε ακόμη περισσότερες Παραδοσιακές αλλά και σύγχρονες Συνταγές από κάθε Γωνιά της Ελλάδας!
(H εικόνα του άρθρου προέρχεται από την ιστοσελίδα vita.gr)
